Er zijn, denk ik, weinig mensen die zich realiseren dat ik het kind ben van een vluchteling. En er zijn nog minder mensen die beseffen welke invloed dat op mijn leven heeft gehad – en nog steeds heeft.
Laat ik je eerst meenemen naar een geschiedenis die voor velen onbekend is. Het is 23 oktober 1956 als een groep studenten van de Technische Universiteit in Boedapest openlijk hun steun betuigt aan de slachtoffers van het Poolse Poznań. In juni protesteerde daar een groep fabrieksarbeiders tegen het communistische regime in Polen. Op 24 oktober 1956 bestormen de betogers het parlement in Boedapest en dwingen de regering af te treden. De opstand breidt zich razendsnel uit over heel Hongarije.
De Hongaarse opstand wordt keihard neergeslagen door Sovjettroepen. Officieel vallen er 74 doden en zijn er duizend gewonden, maar de werkelijke aantallen liggen waarschijnlijk veel hoger. In deze periode vluchten zo’n 200.000 Hongaren hun land uit – onder hen mijn vader.
Mijn vader was op dat moment net 18 jaar oud. Hij kwam uit de bioscoop, en de straten waren rood van het bloed. Mensen werden met zwaarden uit bomen geslagen. Dat is het verhaal dat mijn vader mij ooit vertelde. Hij is naar huis gerend, heeft een foto van zijn ouders in zijn binnenzak gestopt, en is gevlucht. Hij rende letterlijk voor zijn leven.
Het exacte verhaal van zijn vlucht ken ik niet – het was waarschijnlijk zo traumatisch dat hij er nooit over heeft kunnen praten. Ik ken slechts stukjes en beetjes. Maar die kleine stukjes zijn al heftig genoeg om te beseffen wat mijn vader en zijn landgenoten hebben doorgemaakt.
________________________________________
Geboren in vrijheid
Zelf ben ik geboren in Nederland, in 1966. Tien jaar nadat mijn vader zijn vaderland had moeten verlaten. Tien jaar nadat hij zijn moeder nog heeft horen roepen dat hij terug moest komen, dat hij moest blijven. Tien jaar sinds hij zijn familie voor het laatst had gezien. Zijn jongste zusje heeft hij sindsdien nooit meer ontmoet.
Wat zijn nou tien jaar, als je zo’n trauma hebt meegemaakt? En toch: dan ben je opeens vader. Wat een andere tijd was dat. Een tijd met weinig tot geen aandacht voor het trauma van mensen zoals mijn vader.
________________________________________
Een huis gevuld met verhalen
Voor mij was mijn familie in Hongarije altijd iets waar ik heimwee naar had, zonder dat ik ze ooit gekend had. Mijn hele leven voelde alsof er iets ontbrak. Ik was nieuwsgierig naar mijn Hongaarse familie – wilde weten of ik op hen leek, qua uiterlijk, maar ook qua karakter.
Als ik er met mijn vader over sprak, kapte hij het meestal af. Hij wilde – of kon – er niet over praten. En ik, ik bleef maar vragen. Ik gaf spreekbeurten over Hongarije, in de hoop meer te weten te komen over mijn afkomst.
Het enige tastbare wat we van de familie hadden, was de foto van opa en oma. Die hing altijd in onze woonkamer. Ik vond die foto fascinerend – “mijn” opa en oma, in dat verre land waar we nauwelijks contact mee hadden.
Als kind vond ik het allemaal vooral mysterieus, misschien zelfs romantisch. Maar ik had toen nog geen besef van wat het écht betekende: kind zijn van een vluchteling. Ook al werd mijn vader vaak “die gekke Hongaar” genoemd. Hij lachte erom, maar nu weet ik dat dat hem niet koud zal hebben gelaten.
________________________________________
De schaduw van het verleden
De geschiedenis van mijn vader droeg een gewicht dat ik pas veel later begreep. Hij sprak zelden over zijn reis, de angst bij de grens, het verlies van alles wat vertrouwd was. Toch voelde ik dat gewicht – als onzichtbare draden verweven in mijn jeugd.
Pas later realiseerde ik me dat zijn herinneringen, zijn rouw, zijn hoop, ook deel uitmaken van míjn identiteit. Het is een onzichtbare erfenis die ik altijd heb mee gedragen.
________________________________________
Balanceren tussen twee werelden
Opgroeien als kind van een Hongaarse vluchteling betekende balanceren. Soms voelde het alsof ik nergens helemaal thuishoorde. Dat niemandsland was soms eenzaam, maar het leerde me ook veerkracht.
Uiteindelijk vond ik mijn eigen weg door beide werelden te omarmen. Ik combineerde de vurige gastvrijheid van Hongarije met de openheid en structuur van Nederland.
________________________________________
Tradities en overleveringen
Mijn vader had een – voor mij toen – rare muzieksmaak. Hij luisterde graag naar muziek uit zijn thuisland. Cassettebandjes vol Hongaarse muziek lagen in de kast. Pas toen ik zelf in Hongarije was, begreep ik zijn liefde voor die muziek.
Hij vertelde ook graag over de Hongaarse poesta, over de uitgestrekte vlaktes waar wilde paarden leefden. Pas later besefte ik dat hij met heimwee sprak over het land van zijn jeugd. En juist daarom kon ik het me zo levendig voorstellen als hij er eens over praatte.
In die verhalen vond ik houvast. Ze boden me een diepe connectie met mijn herkomst. Ze waren bruggen naar een verleden dat ik niet zelf had meegemaakt, maar dat ik voelde in elke vezel van mijn bestaan. Ze gaven me kracht. Een gevoel van continuïteit, zelfs als ik me soms verdwaald voelde tussen twee culturen.
________________________________________
De kracht van verbondenheid
Langzaam leerde ik dat mijn achtergrond geen last hoefde te zijn, maar een bron van kracht. De verhalen van mijn vader gingen niet alleen over verlies, maar ook over doorzettingsvermogen, karakter, liefde en hoop.
Zijn keuzes – zijn moed om alles achter te laten – gaven mij een fundament waarop ik kon bouwen.
De laatste jaren ontdek ik steeds meer dat mijn ‘anders-zijn’ juist deuren opent. Het geeft me empathie en begrip voor anderen die zich tussen werelden bewegen. Het heeft mij geleerd mijn hart open te stellen, bewust te leven, en te zien hoe belangrijk het is om elkaar écht te zien – en te waarderen om wie we zijn.
________________________________________
Identiteit in beweging
Als volwassene kijk ik terug en besef ik dat mijn identiteit niet vaststaat, maar voortdurend in beweging is. Ik ben gevormd door twee landen, twee manieren van kijken naar de wereld. Meestal voel ik me Nederlander, maar altijd is daar het besef van mijn Hongaarse afkomst. En eigenlijk ben ik altijd beide.
Ik heb geleerd mijn verhaal te omarmen. Daardoor kan ik de cirkel van intergenerationeel trauma doorbreken. Ik hoef het verdriet niet door te geven aan mijn kind – maar ik kan wel de mooie kanten van ons verhaal met hem delen.
________________________________________
Een brug tussen verleden en toekomst
Mijn leven als kind van een Hongaarse vluchteling is een reis tussen herinnering en toekomst, tussen verlies en hoop. De verhalen van mijn vader leven voort in mij. En ik draag ze met liefde door – als een brug tussen generaties, tussen landen, tussen harten.
In die brug, gebouwd van woorden, smaken en liederen, vind ik mijn thuis.
Ik ben thuisgekomen bij mezelf.